In de jaren tachtig van de negentiende eeuw werden de landmeters van het Kadaster erop uit gestuurd om metingen te verrichten vanwege een belastingherziening. Ook Buinen werd opnieuw in kaart gebracht. Met behulp van deze informatie en gegevens uit het gemeentelijk Bevolkingsregister van 1880-1890 kan een vrij nauwkeurig beeld van het Buinen dat door de landmeter bezocht werd, geschetst worden. Wat trof de landmeter aan in het dorp?
(Uit: aantekeningen voor De Onzichtbare Eik. Honderd jaar tussen boeren en buren 1843-1944.)
De landmeter had een mooie dag in oktober van het jaar 1887 uitgekozen om Buinen te bezoeken. Over een fraaie nieuwe weg kon hij vanuit Borger naar Buinen reizen. … Rechts van de weg werd het heidelandschap onderbroken door een paar hunebedden en de rond 1875 gebouwde boerderij van de familie Kremers (1).
Het dorp naderend, liep de weg tussen de akkers van de noord- en zuid es door. Net buiten de oude dorpskern was aan beide kanten van de weg een boerderijtje gebouwd op ontgonnen heidegrond. In de ene woonden drie generaties van de familie Schut (2). Jannes Schut was in de jaren zestig zijn broer Lukas, die al eerder naar Buinen was gekomen om als smid te gaan werken, achterna gereisd. De familie Schut was afkomstig uit Haren (nu Hoofdstraat 31). Aan de andere kant van de weg woonde de weduwnaar Lukas Oldenbeuving (3) met een aantal van zijn kinderen (nu Hoofdstraat 32).
De landmeter kwam nu aan op de plek waar tot begin 1800 de toegang tot het dorp, net als in veel andere dorpen en gehuchten, gemarkeerd werd door een hek. Nu stond er de in 1870 gebouwde boerderij van de familie Jalving (4) (nu Hoofdstraat 36). Jalving was ook al een aantal jaren weduwnaar en bewoonde de boerderij met zijn drie vrijgezelle volwassen zonen. Na de boerderij van Jalving slingerde de weg gemoedelijk het oude dorp in. Aan beide kanten van de weg lagen onveranderd de boerderijen met hun strooien daken. De kans is groot dat de dakbedekkingen er goed bij lagen want 1886 was een goed stro jaar geweest.
Links lag een kleine brinkje met opgaande bomen dat in het bezit was van een grootgrondbezitter uit Dalen. Daarachter stonden twee oude huurboerderijen, ook eigendom van Dalense grootgrondbezitters. De achterste boerderij werd gehuurd door weer een familie Oldenbeuving (5). Hier woonde de broer van Lukas, de vrijgezelle Jan, met een schoonzus en haar kinderen en een kleinkind. In de voorste boerderij woonde sinds 1878 de familie Warringa uit Noord-Sleen (6). Zij huurden de boerderij met flink wat land erbij.
Wordt vervolgd
